POLENSKA ALERGIJA: Kako je razlikovati od kijavice?

Zagađenost okoline, rijetki boravci u prirodi, pretjerana higijena antibakterijskim preparatima i klimatizovane prostorije samo su neki od razloga zbog kojih alergije pogađaju sve više djece mlađe od tri godine. Postoje brojni izazivači alergija (alergeni iz hrane, prašine, perja…), međutim, najčešći među njima jeste polen. Polensku kijavicu ili polenozu izazivaju sitne čestice polena koje tokom toplih proljećnih mjeseci, kada je najveći broj biljaka u cvatu, preplave atmosferu. Od aprila do septembra, dok traje cvjetanje, koncentracija u vazduhu toliko je visoka da čovjek dnevno udahne i po 8.000 zrnaca polena. Djetetu koje je sklono alergiji dovoljno je da udahne 40-50 zrnaca, pa da dođe do ozbiljne reakcije.

Kada polenovo zrnce dođe u kontakt sa sluzokožom ili kožom alergičnih osoba, njihov imunološki sistem bezopasni polen prihvata kao stranu supstancu i otpočinje čitav lanac reakcija. Bijela krvna zrnca imunološkog sistema proizvode bjelančevinu IgE, (imunoglobin E) kao i antitijela. Rezultat je oslobađanje histamina, supstance koja je odgovorna za nastanak simptoma alergije.

Blaži simptomi, koji se javljaju kao reakcija tijela na polen u disajnim organima, jesu sekrecija iz nosa i očiju, kihanje, kašljanje, grebanje i golicanje u grlu, te crvenilo očiju. Ozbiljnije reakcije rjeđe se javljaju, a manifestuju se oticanjem sluzokože grkljana zbog čega je disanje djeteta otežano. Najteži oblik polenske alergije jeste bronhijalna astma. Tada dolazi do otoka sluzokože bronhija i grča disajnih organa, a to stanje zahtijeva hitnu ljekarsku intervenciju. Nažalost, dijagnostikovanje polenske alergije nije lako, jer se početni simptomi skoro uvijek pripisuju običnoj prehladi. Dok “prehlada” traje i nikako ne prolazi, roditelji zanemaruju činjenicu da dijete stalno trlja oči ili nosić. Međutim, neki detalji koje roditelji mogu prepoznati i bez ljekarske pomoći govore u prilog tome da je riječ o alergiji, a ne o kijavici. Prvo, prehladu prate povišena temperatura i sekret iz nosa, koji je u početku vodenast, da bi za nekoliko dana postao zelenkast i kompaktniji. S druge strane, u slučaju alergije nema povišene temperature i sekret je stalno providan. Osim toga, dijete tokom noći ima izraženije simptome, a ujutru se budi crvenih očiju (alergijski konjunktivitis) i ima napade kihanja. Tokom kišnih dana reakcije su manje izražene, jer vodene kapljice čiste vazduh od lepršavih polenskih zrnaca. Uz sve to, ako jedan ili oba roditelja pate od bilo kojeg oblika alergije, šansa da će i dijete oboljeti iznosi čak 60%.

Alergiju nije moguće izliječiti, ali se njeni simptomi mogu ublažiti. Treba naglasiti i da simptome ovih poremećaja kod najmlađih ne treba zanemarivati, da se ne bi razvili u hroničnu astmu. Prvi korak u liječenju počinje postavljanjem tačne dijagnoze. Kada je sumnja na postojanje polenske alergije potpuno opravdana, treba utvrditi na koju biljku je mališan alergičan.

Za otkrivanje alergena služe testovi tzv. kožne probe. “Prick” metoda je postupak tokom kojeg se tankom iglicom u površinu kože unosi veoma mala količina određenog alergena slabe koncentracije, a tu su i testovi tokom kojih se alergeni unose injekcijom u dublje slojeve kože. Rezultat oba testa jeste oticanje i crvenilo na mjestu uboda, a u zavisnosti od jačine i brzine reakcije, ljekar može da utvrdi koja ju je supstanca izazvala. Osjetljivost na pojedine alergene moguće je utvrditi i putem testova krvi. Oni su bezopasni po dijete, ali su stresni zbog samog postupka vađenja krvi.

Nakon što je potvrđeno postojanje alergije, liječenje će zavisiti od jačine izraženih simptoma i problema koje oni izazivaju kod mališana. U današnje vrijeme ono se sprovodi na tri načina.

Ovaj postupak zasniva se na postepenom ubrizgavanju alergena u organizam, i to svaki put u malo većoj količini, kako bi tijelo postalo tolerantnije prema izazivaču alergijske reakcije. Radi se tokom zime, kada kod djeteta nema akutnih simptoma alergije niti u vazduhu ima čestica polena. Zanimljivo je to da ova metoda daje bolje rezultate kod djece nego kod odraslih, zbog toga što dječji imunitet nije u potpunosti razvijen, pa se lakše prilagođava “spoljašnjem napadu”.

Terapija lijekovima pomaže svim alergičarima. Međutim, njima se bolest ne liječi već se samo ublažavaju simptomi postojeće alergije. Evo najčešćih:

a) Antihistaminici (tablete, sprej za nos, kapi za oči) ublažavaju simptome alergijskog rinitisa: otok nosne sluzokože, začepljenje, kihanje, svrab i golicanje u nosu. Novije generacije ovih lijekova (claritine, pressing i aeirius) izazivaju manje negativnih propratnih efekata od, primjera radi, fenergana, koji izaziva pospanost.

b) Dekongestanti (kapi za nos i oči) ublažavaju sve pobrojane simptome i olakšavaju probleme sa sinusima. Za djecu su najprikladnije olint, nafazol i adrianol kapi za nos. Međutim, ne smiju se koristiti duže od 3-4 dana.

c) Kortikosteroidi (tablete, injekcije, inhalatori) zaustavljaju i jače izražene simptome alergijskog rinitisa, pa čak i one koji prate blaže oblike astme. S obzirom na to da mogu imati propratne pojave, treba ih koristiti samo u krajnjoj nuždi i isključivo pod ljekarskim nadzorom.

Polazeći od činjenice da alergijska reakcija nastaje kao “pogrešan odgovor” organizma na bezopasnu supstancu, na primjer zrnce polena, akupunkturom je moguće ojačati imunitet i na taj način natjerati organizam da se “uzdrži” od nepotrebne reakcije. Ova metoda nema neželjenih posljedica, ali ju je potrebno sprovesti nekoliko mjeseci prije nego što se vazduh ispuni alergenima.

Poznat po svojim imuno-modulatornim dejstvima – sposobnosti da pojača slab, a smiri prejak imunološki odgovor. Astragalus utiče na preusmjeravanje reakcije preosjetljivosti na druge imunološke puteve, čime se sprečava razvoj alergijskih simptoma (kihanje, curenje iz nosa, kašalj, osip, nadražene oči, otoci). Korisno je da se uzima prije očekivane sezone alergija, a ukoliko su simptomi već ispoljeni, uzimaju se povećane doze.

Repuh djeluje baš kao i lijekovi koji sprečavaju oticanje disajnih puteva. Istraživanja pokazuju da je u slučaju simptoma zapušenog nosa, polenske kijavice i alergijskih iritacija očiju, lopuh efikasan kao i antihistaminici, samo što izostaje sedativno dejstvo. Sličan je podbjelu, a obje biljke sadrže pirolizidinske alkaloide koji mogu oštetiti jetru, pa se ne preporučuje njihova dugotrajna upotreba. U nekim komercijalnim preparatima koji sadrže lopuh ove komponente su odstranjene, pa se u tom slučaju mogu koristiti tokom dužeg perioda.

Važno: Prije upotrebe bilo kojih, pa tako i prirodnih lijekova, potrebno je da se posavjetujete sa svojim pedijatrom!