Istraživački tim na čelu sa dr. Michaelom Siewekeom, iz Centra za imunologiju u Marseju, Francuska (CNRS, INSERM) i Max Delbrück Centra za molekularnu medicinu u Berlinu, Njemačka, objavili su otkriće nove uloge hematopoetskih matičnih ćelija. One su odgovorne za stvaranje krvnih ćelija u organizmu odraslog čovjeka.
Ove ćelije nisu odgovorne samo za obnavljanje krvnih ćelija u našem tijelu, već su u mogućnosti da proizvode i specifična bijela krvna zrnca, “po potrebi”, kako bi se imuni sistem čovjeka mogao odbraniti od infekcije. Ovakva sposobnost matičnih ćelija može se koristiti kod pacijenata koju su izvršili transplantaciju koštane srži, kako bi se borili protiv infekcija dok se njihov imuni sistem ne oporavi.
Signali organizma
Iako se ranije smatralo da se matične ćelije diferenciraju neovisno od stanja organizma, tim dr. Siewekea dokazao je da one zapravo reaguju na signale organizma i diferenciraju se u tip imune ćelije koja je u datom trenutku potrebna.
„Otkrili smo molekulu koja se intenzivno produkuje u organizmu čovjeka pod infekcijom. Ona utječe na diferencijaciju matičnih ćelija u takozvane ćelije od interesa“, izjavila je Dr. Sandrine Sarrazin, koautor publikacije i istraživač INSERM-a.
„Sada smo identificirali signal. Ubuduće ćemo biti u mogućnosti da ubrzamo produkciju određenih ćelija imunog sistema u organizmu kako bi se on odbranio od potencijalne akutne infekcije“, rekao je Dr. Sieweke, glavni istražitelj CNRS-a. Studija je objavljena u časopisu „Nature“.
Kompletna mreža struktura i ćelija u našem organizmu usko sarađuje kako bi nas odbranila od uzročnika bolesti. Limfni čvorovi, koštana srž, timus i slezena su najznačajniji organi našeg imunog sistema, ali glavni odbrambeni mehanizam, koja se bori protiv bakterija i virusa, leži u krvi. Bijela krvna zrnca ciljaju „uljeze“ u našem organizmu i uništavajući ih održavaju naše tijelo slobodno od bolesti.
Pasivni imunitet
Ljudski organizam može, svake sekunde, da proizvede oko dvije hiljade novih ćelija imuniteta, ukoliko se za tim javi potreba. U toku trudnoće, antitijela (specifični tip bijelog krvnog zrnca) prenose se sa majke na dijete i pružaju bebi zaštitu u vidu imuniteta prvih četiri ili pet mjeseci života. Ovaj tip imuniteta se zove pasivni imunitet, jer se antitijela koja beba dobija od majke, naposljetku izgube.
Imunodeficijencije predstavljaju stanja organizma u kojim imuni sistem čovjeka ne funkcioniše pravilno ili njegov rad u potpunosti izostaje. Posljedica nepravilnog rada imunog sistema čovjeka uzrokuje pojavu brojnih oboljenja, budući da organizam nije u stanju da se odbrani od uzročnika različitih infekcija.
Jedan od najozbiljnijih oblika poremećaja ćelija imunog sistema je upravo leukemija, u kojoj se broj leukocita (bijelih krvnih zrnaca) abnormalno povećava. Time se ugrožava ostale organe i organske sisteme u tijelu čovjeka, što vodi ka smrti. Kod limfoma se, također, leukociti neograničeno dijele, ali u limfnim tkivima – čime se razvija tumor.
Leukemija i limfoma su najčešći oblici raka djece. Tretmani najčešće uključuju hemoterapiju, proces koji uništava ćelije koje se neograničeno dijele, najprepoznatljiviju osobinu ćelija raka. Međutim, proces hemoterapije uništava i ćelije koje se dijele normalnim procesima, poput ćelija koštane srži, digestivnog trakta i folikula dlake. Upravo zato hemoterapija sobom nosi nuspojave poput smanjenog broja leukocita, opadanja kose, kao i upale ovojnice digestivnog trakta.
Oporavak imunog sistema u normalno stanje iziskuje dosta vremena. Prehrana, smanjenje stresa i fizička aktivnost smatraju se najboljim metodama jačanja imunog sistema. Naučnici istražuju puteve kojim bi na najbolji način povećali broj leukocita i drugih komponenti imuniteta, kako bi se bolesna osoba što prije oporavila.
Roditeljske dileme
Matične ćelije predstavljaju jedan on nepresušnih izvora terapija brojnih oboljenja. Naročito su interesantne hematopoetske matične ćelije koje su prve otkrivene, pa se i najviše koriste u terapijske svrhe. Njihova primjena, naročito u liječenju leukemije kod djece, postala je standardni oblik terapije. Brojne klinike širom svijeta već nude usluge liječenja zainteresiranim pojedincima.
Prisustvo brojnih klinika za liječenje dovodi u nedoumicu roditelje. Koja je najbolja i za koju se odlučiti?
Banke matičnih ćelija najčešće se odriču odgovornosti kod njihove potencijalne primjene, pa su roditelji, ukoliko uzorak zatreba, prepušteni sami sebi da odluče u kojoj klinici da obave liječenje. Ipak, postoje i banke matičnih ćelija koje nude usluge stručnog savjetovanja, u kojim se, u slučaju upotrebe matičnih ćelija, roditelji mogu informisati o odgovarajućem tretmanu, ljekarima i klinikama koje su specijalizovane za liječenje određene bolesti. To je bitan aspekt pohranjivanja matičnih ćelija, za koji se budući roditelji trebaju raspitati.
Najveći broj terapijskih centara za liječenje matičnim ćelijama, na prostoru Evrope, nalazi se u Njemačkoj. To jedna jedna od zemalja EU koja je prva prepoznala potencijal matičnih ćelija i nastoji na što bolji način iskoristiti prednosti koje one nude. Upravo zato se i najveći stručnjaci na polju istraživanja matičnih ćelija nalaze u Njemačkoj ili usko sarađuju sa institucijama u toj zemlji. Ona se, općenito, intenzivnije od drugih bavi unaprijeđenjem metoda korištenja matičnih ćelija.
