Fetalna ehokardiografija ultrazvučna je pretraga kojom ocjenjujemo građu (morfologiju), funkciju i ritam srca nerođenog djeteta.
Srčane mane su jedne od najčešćih anomalija koje se viđaju kako prije tako i poslije rođenja bebe, na 1000 živorođenih beba imamo 5 do 10 srčanih mana.
Uzrok nastajanja srčanih grešaka još uvijek nije razjašnjen, smatra se da su urođene srčane greške rezultat djelovanja različitih faktora između 8 i 60 dana embrionalnog razvoja. Formiranje srca tokom embrionalnog razvoja je izrazito kompleksno i završava tokom osme nedelje gestacije kada se formira primitivan aortalni luk.
Urođene srčane mane mogu biti blage, srednje teške i teške – neke se same riješe, već tokom trudnoće ili tokom prve godine života bebe, neke zahtjevaju operativne zahvate tokom slijedećih godina života, neke tokom prvih dana života, a neke, nažalost, mogu samo djelimično da se riješe i nemaju dobru prognozu.
Prvi otkucaji srca fetusa mogu se uočiti ultrazvučnim pregledom između 5. i 6. nedelje gestacije. Primjenom transvaginalne tehnike u pojedinih fetusa može se prikazati prijesjek kroz četiri srčane komore već u 11. nedelji gestacije, a u svih fetusa tokom 13. nedelje gestacije. U plavoj poliklinici prvi mali screenig na srčane mane radimo abdominalnom sondom u 13. nedelji gestacije i tako vidimo blizu 60% srčanih struktura, uvijek obavijestimo naše trudnice da je za detaljnu analizu srca potrebna određena dob fetusa radi diferencijacije svih anatomskih struktura. U 13-toj nedelji gestacije može se postaviti sumnja na određene srčane mane ali se ne mogu iste proglasiti. Rani screening mogu samo obavljati ginekolozi koji imaju vrhunsko znanje iz te oblasti, a da pri tome rade na savremenom opremom.
Organ screening od 18 do 24 nedelje gestacije, idealno 20. nedelja gestacije je najbolji za pregled srca ploda. Analiza je sada detaljnija u odnosu na period do 20 nedelje, samim tim što je ovaj važan organ veći. Analiziraju se dvije komore i dvije predkomore, aorta i njen izlaz iz ljeve komore, plućna arterija i njen izlaz iz desne komore, srčana pregrada, protoci kroz srce i njegove velike krvne sudove (Power, Color Doppler i 3D angio modovi)…
Prenatalna dijagnoza urođenih srčanih mana poboljšava postnatalni ishod, posebno kod grešaka tipa transpozicije velikih krvnih sudova i srčanih grešaka ovisnih o ductusu arteriosusu. Za razliku od atrijskog izomerizma i transpozicije velikih krvnih sudova koje su rijetko udružene s hromosomopatijama, druge srčane mane kao što su atrioventrikularni septalni defekt (AVSD), ventrikularni septalni defekt (VSD) ili koarktacija aorte, češće su udružene s hromosomskim aberacijama. Prenatalna dijagnostika srčanih mana značajno mijenja postnatalni tok!
INDIKACIJE ZA FETALNU EHOKARDIOGRAFIJU
Maternalnog porijekla
- Pozitivna porodična anamneza (kod majke, oca ili braće i sestara postoji podatak o postojanju srčane mane)
- Lijekovi u ranoj trudnoći (I trimestar jer je najrizičniji period)
- Infekcije u ranoj trudnoći (infekcija rubeolom ili citomegalo virusom CMV)
- Bolesti majke prije trudnoće (alkoholizam majke, Lupus eritematodes, Fenilketonurija…)
Fetalnog porijekla
- Odstupanja u količini plodove vode (povećana ili smanjena količina pl. vode)
- Neimulnološki hidrops (> 3,5 mm nuhalni nabor…)
- Aritmije (poremećaj ritma srca)
- Ekstrakardijalne nakaznosti
- Hromosomopatije
- IUGR (zastojne promjene u rastu ploda)
Kad otkrijemo srčanu manu trudnicama indiciramo amniocentezu i testiranje na mikrodelecije jer su često srčane mane udružene sa hromosomopatijama.
Nakon što ginekolog postavi sumnju na srčanu manu slijedi uputa prema dječijem kardiologu, zato je jako važno da se naši ginekolozi educiraju ili ako nisu u mogućnosti raditi na savremenim ultrazvučnim aparatima, trebaju upoznati svoje trudnice sa mogučnostima obavaljanja ekpertnog ultrazvučnog pregled u ustanovama koje su referentne za obavljanje fetale ehokardiografije. Neki će trudnice zbog indikacija posjetiti odmah dječijeg kardiologa radi fetalne ehokardiografije, ali također postoje trudnice koje nemaju indikacije, a da se nijma na vrijeme prepozna srčana mana ploda. Otežavajuća okolnost u BiH je da nemamo specijalista dječije kardiologije koji se bave fetalnom ehokardiografijom te su pacijenti primorani da dijagnostiku obavljaju u susjednim zemljama.
Plava poliklinika je zaokružila jednu cijelini, nakon postavljanja sumnje na srčanu manu uspostavili smo kontakt sa vrsnim specijalistima dječije kardiologije iz Ljubljane.
Obaviještvamo da u subotu 18.02.2017. u Plavu polikliniku Tuzla iz Slovenije dolazi eminentni stručnjak Prim. dr. med. Bajić, dječiji kardiolog.
Oblasti djelovanja:
- Fetalna ehokardiografija trudnicama
- subspecijalistički kardiološki pregledi djece
- ultrazvuk srca kod djece i tzv „second opinion“
Saradnja Plave poliklinike i Prim. Dr. med. Bajića se nastavlja i u narednom periodu.
Vrijednost fetalne ehokardiografije, posebno rane, u savremenoj perinatologiji ne leži samo u ranom otkrivanju fetusa s urođenom srčanom manom, već i u indirektnoj mogućnosti odabira što ranije adekvatne terapije, vođenja trudnoće i porođaja, te odabira fetusa za metode kariotipizacije.
Autor: Mri.dr.sci. Dženita Kurtćehajić
